Kỹ thuật lão hóa Bonsai gồm :lột vỏ, bể bộng, cây nửa sống nửa chết
1.Lột vỏ (Shari)
Lột một băng vỏ theo thân cây Bonsai hoặc nhánh là kỹ thuật căn bản của kiểu Sharimaki : thân cây Bonsai bị tróc vỏ để lộ gỗ trắng.
– Làm dấu trước bằng dao , sau đó cắt rời và bóc vỏ ra.
– Tốt nhất là vẽ bằng viết chì hoặc sơn nước lên diện tích vỏ vừa lột, ngắm nghía trước và sửa chữa nếu cần.
– Phải duy trì một tối thiểu diện tích vỏ cây để nuôi cây Bonsai. Như vậy phần vỏ còn lại phải có những băng chạy ra các nhánh để cung cấp nhựa cho các nhánh.
– Không nên lột vỏ ở phần chôn trong đất vì như thế sẽ dễ thối mục do ẩm độ cao ở phần này .
– Đừng bao giờ lột một diện tích quan trọng vỏ cây Bonsai trong một lần, vì bị “khát nước” đột ngột như thế , cây sẽ chết. Làm từng đợt, trong nhiều năm, mỗi lần một mảnh chừng 1cm bề rộng là tối đa.
– Về mặt thẩm mỹ, nên trưng bày phần vỏ cây chừa lại ở mặt tiền của cây Bonsai.
2.Bể bộng ( Sabamiki)
Lột vỏ và đục khoét thân cây Bonsai với mục đích là tạo thân bộng ở gốc. Có thể xem kỹ thuật này như là điêu khắc trên gỗ, cũng dùng các công cụ như điêu khắc gỗ.
– Đối với những cây đã bị hư hỏng hoặc bị mục một phần rồi thì đục khoét phần gỗ chết, các mắt, các sẹo nhánh cũ.
– Nhưng với những cây Bonsai còn nguyên vẹn thì nên cận thận cưa, cắt và đục khoét dần dần từng đợt, cách xa các thời kỳ cắt tỉa hoặc thay đất.
– Tránh nhiễm trùng làm cho cây bị bệnh, có thể chết.
– Trưng bày phần thân bị bộng ra phía trước, nhánh cao nhất nằm ngay phía sau.
3. Cây nửa sống nửa chết (Tanuki)
Đây là một biến thể của kiểu Sharikimi : nhét một cây sống vào một thân cây khô dùng làm gốc. Gốc cây khô phải được xử lý trước bằng một hóa chất bảo vệ gỗ ( ví dụ : pentachlorophenol) hoặc hóa chất khử nấm, rồi để nơi thoáng mát trong khỏang 6 tháng. Sau đó, khoét một rãnh hơi to hơn bề kính của thân cây sống. Cắt hết các nhánh ở một bên của thân cây sống, nếu cần có thể vạt bỏ theo chiều dọc cây sống, phần sẽ nhét áp vào cây khô, nhét thân cây sống vào rãnh của gốc cây khô, chỉ chừa một phần của thân cây sống ló ra ngoài. Rạch hai đường dọc sâu trên thân cây sống ở ngay 2 mép rãnh để kích thích thành lập mô sẹo, sẹo này sẽ phù lên và lấp kín kẽ hở giữa thân cây sống và mép rãnh trên gốc cây khô. Trét kín bằng mastic và cột chặt 2 phần lại bằng dây lát.Nếu làm khéo tay thì sau vài năm vỏ cây sống sẽ trồi ra ở mép rãnh và phủ kín kẽ hở.
Lưu ý:
– Dùng cùng một loài cây hoặc 2 loài cây có gỗ gần giống nhau.
– Khoét rãnh theo hướng sớ gỗ trên gốc cây khô.
Kỹ thuật Bonsai – Lê Công Kiệt – Nguyễn Thiện Tịch