Cây qua lâu còn gọi là thao ca, qua lâu, quát lâu nhân ,Tên khoa học Trỉchosanthes sp, Thuộc họ Bí Cucurbitaceae.
Qua lâu nhân, là hạt phơi hay sấy khô của nhiều loài Trichosanthes như Trichosanthes kirilowii Maxirn, Trichosanthes multiloba Miq. v.v…đều thuộc họ bầu bí Cucurbitaceae.
Ngoài vị qua lâu nhân, cây qua lâu hay thao ca còn cho các vị thuốc khác sau đây:
– Thiên hoa phấn hay qua lâu căn (Radix Trichosanthis) là rễ phơi hay sấy khô của cây thao ca hay qua lâu
1. Mô tả cây
2. Thu hái và chế biến
Mùa thu hoạch hạt (qua lâu nhân) từ tháng 6 đến tháng 9. Vỏ quả phơi khô cho vị thuốc gọi là qua lâu bì.
Muốn có thiên hoa phấn, sau khi thu hoạch hạt ít lâu (vào mùa thu hay mùa xuân) nguời ta đào rễ. rửa sạch đất cát, cạo bỏ vỏ ngoài cất thành từng đoạn ngắn, bổ dọc, phơi khô, rồi xông diêm sinh để bảo quản. Rễ thu hoạch vào mùa thu là tốt nhất.
Những nơi người ta trổng để chế thiên hoa phấn, thì khi cây ra hoa, người ta ngắt bỏ hết hoa không cho cây kết quả, do đó rễ mập hơn và nhiều bột hơn.
3. Công dụng và liều dùng
Qua lâu nhân, qua lâu bì và thiên hoa phấn đều còn là những vị thuốc dùng trong phạm vi nhân dân.
Theo tài liệu cổ qua lâu vị ngọt tính hàn, thiên hoa phấn vị ngọt, chua, tính hàn, vào 3 kinh phế vị và đại tràng. Qua lâu có tác dụng thanh nhiệt hoá đờm, nhuận phế, trị ho, lợi yết hầu, nhuận tràng. Qua lâu nhân nhuận táo, hoạt trường .Thiên hoa phấn sinh tân, chỉ khát, giáng hỏa nhuận táo, bài nùng tiêu thũng. Qua lâu dùng chữa phế nhiệt sinh ho, yết hầu sưng đau, đại tiện táo kết. Qua lâu nhân chữa táo bón. Thiên hoa phấn chữa tiêu khát, sưng vú, trĩ lòi dom.
Qua lâu bì được dùng chữa ho, thổ huyết, sốt nóng, khát nước. Còn dùng chữa thuỷ thũng, hoàng đản.
Qua lâu nhân chữa đại tiện táo kết, thổ huyết, chữa ho.
Thiên hoa phấn chữa sốt nóng, hoàng đản (người vàng), miệng khô, hơi ngắn.
Liều dùng hằng ngày: thiên hoa phấn 8-16g. Qua lâu nhân 12-16g dưới dạng thuốc sắc.
Đơn thuốc kinh nghiệm có thiên hoa phấn
– Người đen sạm: Thiên hoa phấn 16g, giã nhỏ, thêm nước đun sôi để nguội, lọc lấy nước uống. Uống luôn trong vài ngày.
– Trẻ con bị vàng người: Thiên hoa phấn 10g, giã nhỏ, cho thêm nước đun sôi để nguội, gạn lấy nước uống. Có thể thêm ít mật ong vào cho dễ uống hơn.
– Đơn thuốc chữa phụ nữ sinh con sữa không xuống: Thiên hoa phấn thiêu tồn tính, tán nhỏ. Ngày uống 16 đến 20g.
– Chữa viêm cổ họng mất tiếng: Qua lâu bì l0g, bạch cương tàm l0g, cam thảo l0g, gừng tươi 4g, nước 500ml. sắc còn 150ml. Chia 2 lần uống trong ngày.
Nguồn : cây thuốc và vị thuốc VN- GSTS Đỗ Tất Lợi