Sự lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trong việc chăm sóc cây trồng nói chung đang ở mức báo động, thuốc bảo vệ thực vật là các loại hoá chất do con người sản xuất ra để trừ sâu bệnh và cỏ dại có hại cho cây trồng, bao gồm hai loại chính là thuốc trừ sâu bệnh và thuốc diệt cỏ. Các loại thuốc này có ưu điểm là diệt sâu bệnh, cỏ dại nhanh, sử dùng lại đơn giản, nên được nông dân ưa thích.
Tuy nhiên tác hại của thuốc BVTV đối với môi trường đồng nghĩa với sự gián tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe con người nói riêng thể hiện qua các thói quen sau.
1. Sử dụng thuốc BVTV rẻ tiền, độc tính cao
Vì ham rẻ và muốn mau tiêu diệt sâu bệnh mà có không ít người nông dân sử dụng thuốc BVTV không rõ nguồn gốc hay thuốc có tính độc cao, khi dùng lại dùng với liều lượng cao hơn so với hướng dẫn để chắc ăn hơn, từ đó làm tăng lượng thuốc BVTV thừa sẽ tích đọng trong đất, trong không khí và nguồn nước ngầm dần dần bị ô nhiễm mà không hiều vì sao. Ngay cả chất lượng sản phẩm nông sản cũng bị cảnh báo tồn dư thuốc BVTV do thời gian cách ly không được chấp hành.
2. Sử dụng thuốc BVTV liên tục thường xuyên
Theo thói quen hễ thấy sâu bệnh và cỏ dại xuất hiện là người ta mua thuốc BVTV về phun liên tục định kỳ để khống chế mầm bệnh. Nhưng khi dùng thuốc BVTV như vậy cũng tiêu diệt cả những một số côn trùng có ích, đồng thời ảnh hưởng tới các loại chim ăn sâu, vì chim ăn phải sâu đã trúng độc. Nói cách khác, sau khi phun thuốc BVTV, số lượng thiên địch của nhiều loại sâu cũng giảm. Điều đó có lợi cho sự phát triển của sâu bệnh hại phát dịch sau này.
Việc dùng thuốc trừ sâu liên tục sẽ sinh chứng nhờn thuốc. Vì thế mỗi loại thuốc trừ sâu chỉ có tác dụng mạnh một số năm đầu sử dụng. Để hạn chế bệnh nhờn thuốc, tăng khả năng diệt trừ sâu bệnh người ta thường tăng dần nồng độ thuốc, tăng số lần dùng thuốc. Tuy nhiên biện pháp này không lâu dài do không thể tăng mãi nồng độ thuốc được.
3. Biện pháp khắc phục
Mấy chục năm gần đây, cùng với nạn ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, người ta đã phát hiện ra các loại chất gây ô nhiễm không khí, nước và đất. Không ít chất ô nhiễm đã xâm nhập vào lương thực, trái cây và các loại rau trồng. Đó là điều đe doạ rất lớn đối với loài người và các thế hệ con cháu. Ví dụ ăn lương thực có chứa nhiều cadimi sẽ tích tụ trong cơ thể người khiến xương bị giòn dễ gẫy, nghiêm trọng hơn còn gây bệnh đau xương; hoặc ăn rau xanh có chưa muối nitrat quá mức cho phép sẽ gây ngộ độc, trẻ em bị bệnh khó thở, thậm chí bị ung thư. Một số loại thuốc BVTV bám dính rất lâu vào rau xanh, trái cây khiến người ăn phải bị phản ứng ngộ độc ảnh hưởng xấu tới sức khoẻ. Để tránh tình trạng này, người ta đã sử dụng biện pháp tối ưu là trong quá trình trồng cây lương thực, cây ăn quả, rau xanh,..chỉ sử dụng phân hữu cơ đã ủ hoai, phân vô cơ an toàn với liều lượng rất nhỏ, thuốc BVTV sinh học…tạo ra sản phẩm rau củ quả hữu cơ.
Con người cần thay đổi thói quen trồng rau hữu cơ nhưng lại muốn mau chóng thu hoạch, thật ra trồng rau mà chỉ sử dụng phân hữu cơ thì thời gian sẽ lâu hơn, lá rau nhỏ và màu nhạt hơn rau chợ.
Vườn rau trồng tại nhà với diện tích nhỏ thì chịu khó bắt tiêu diệt bằng tay, phòng trừ cỏ dại hạn chế phun thuốc BVTV mà ưu tiên dùng nhiệt như nước nóng hay rải cát đá không để cỏ dại phát sinh.
Không sử dụng thuốc BVTV hóa học khó bị phân hủy để bảo vệ nguồn nước ngầm và giữ gìn bầu không khí trong lành cho con người.
Theo Chi Cục Bảo Vệ Môi Trường TP.HCM
(y)